«Η δράση χωρίς τη γνώση είναι τυφλή όπως και η γνώση χωρίς τη δράση

είναι κουτσή.»
Μάριος Πλωρίτης

Η προαγωγή της ψυχικής υγείας στην οικογένεια και την κοινωνία είναι η βάση για την φυσιολογική εξέλιξη του παιδιού-εφήβου και την πρόληψη της εξαρτητικής συμπεριφοράς -ουσίες νόμιμες ή παράνομες , αλκοόλ, εξάρτηση από την οθόνη και το διαδίκτυο, τζόγος.

Είναι προφανές για μας ότι οι παρεμβάσεις μας χρειάζεται να γίνονται εγκαίρως με στόχο την προώθηση της επικοινωνίας και της λειτουργικότητας της οικογένειας, διότι για τη φυσιολογική εξέλιξη του παιδιού είναι το ίδιο σημαντική μια επαρκώς ικανοποιητική συζυγική σχέση, όσο και η γονική φροντίδα και αγάπη.

Το εξαρτητικό άτομο βρίσκεται σε μια διαρκή άμεση εξάρτηση από το περιβάλλον, σαν βρέφος που αναζητά υποκατάστατα του μητρικού στήθους στη χημική «μαμά», στην παντοδύναμη απορροφητική οθόνη, στη μαγική ζαριά, στη θαυματουργή κλήρωση που του οφείλει το σύμπαν.

Η εξάρτηση από το διαδίκτυο έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με την εξάρτηση από τις ψυχοδραστικές ουσίες, ως ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο σύμπτωμα μιας μεταμοντέρνας εποχής της παράκαμψης του άλλου.

Ο εθισμός σε μια μοναδική πηγή ευχαρίστησης υποκαθιστά το βίωμα μιας πλήρους ζωής και γίνεται ένα πονεμένο καταφύγιο απέναντί της. Αντιλαμβανόμαστε ότι χρειάζεται μια πολιτική συνολικής ευαισθητοποίησης για την πρόληψη γενεσιουργών αιτιών της εξαρτητικής συμπεριφοράς (ως οργή, απομόνωση και βία που στρέφεται ενάντια στον εαυτό) και της βίας στο σχολείο (bullying), που στρέφεται σε «επιλεγμένους διαφορετικούς».

Χρειάζονται ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο κατανόησης του κόσμου, εντός και γύρω μας και το να έχουμε μια καλή παιδεία είναι ότι πιο αντιστασιακό στην επιβολή της «ντοπαρισμένης» μοναξιάς και της βίας. Ας επωμισθούμε την ευθύνη της ζωής μας, διαθέσιμοι να μοιραζόμαστε τις αδυναμίες και τις ικανότητες μας, χτίζοντας σχέσεις ανθρώπινης ανταπόκρισης με μια βαθιά ευαισθησία για το επερχόμενο.

«Ο ρόλος μας και οι προτεραιότητές μας στην εποχή μιας πανδημίας»

Για πρώτη φορά ζούμε μια κρίση που δεν προέρχεται από οικονομικούς παράγοντες αλλά από ένα δύσκολο πολεμικό ιό, που οδηγεί στην κατάρρευση του σώματος και σε αρκετές περιπτώσεις στην απώλεια της ζωής.

Ταπεινωμένος ο νους αναγκάστηκε να επιβραδύνει τον κεκτημένο ρυθμό και να απωλέσει την ψευδαίσθηση ελέγχου της ζωής. Ο παγκόσμιος οργανισμός υποχρεώθηκε να επιβραδύνει ή να σταματήσει. Με ζητούμενο την ασφάλεια, η ελευθερία στριμώχτηκε στην αναγνώριση της αναγκαιότητας. Μέσα σε όλα αυτά άλλαξε και αλλάζει η γεωγραφία των σχέσεων, της επικοινωνίας και της αγάπης, όπου η απόσταση έγινε αμοιβαία προστασία. Σ’ ένα τέτοιο κλίμα αποεπένδυσης και από-πολιτισμού, η επένδυση στο μέλλον μας αποτελεί απαραίτητο προστατευτικό παράγοντα για τη ζωή και την ψυχοκοινωνική υγεία της κοινωνίας μας.

Το παρήγορο μέρος αυτής της πρωτόγνωρης εμπειρίας που ζούμε είναι πως θα μπορούσε να δημιουργήσει τις συνθήκες να αναστοχαστούμε – μεσ’ απ’ αυτή τη ρωγμή – τη ζωή μας, να αναρωτηθούμε αν οι αξίες μας επιβεβαιώνονται στην πράξη και πως μπορεί η εμπειρία της ζωής μας να μεταδοθεί στην επόμενη γενιά, σεβόμενοι ταυτόχρονα το δικαίωμα αυτοκαθορισμού και αναζήτησης μιας εναλλακτικής ζωής από τους νέους μας.

Οφείλουμε επίσης να αναγνωρίσουμε ότι όλο αυτό γίνεται δυσκολότερο σε μια ρευστή εποχή, όταν κυριαρχεί η «αυτοπραγμάτωση» με κάθε κόστος και η «ατομιστική αυτοπροβολή», απέναντι στην αναγκαία αποδοχή των κανόνων ρύθμισης της ζωής εν κοινωνία και την αποδοχή της ατομικής ευθύνης για την απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και κυρίως ιδιοτήτων, ως βάση της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας.

Η ωριμότητα των ατόμων και των κοινωνιών μετριέται από την ικανότητά τους να μετατρέπουν τα δεινά σε κάτι άλλο, σε ευκαιρία για άνοιγμα προς ένα άλλο τρόπο ζωής με πίστη στη γονιμότητα του κόσμου, ιδίως σε μια εποχή διάχυσης μιας πίστης, χωρίς θεολογικό περιεχόμενο, στην αμφιβολία και στην αμφισβήτηση. Αυτή η διάσταση έχει καταστεί προνομιακό πεδίο των κάθε είδους συνωμοσιολόγων, που εκμεταλλεύονται τη δίκαιη οργή των ανθρώπων που αισθάνονται στο περιθώριο της εξέλιξης, προάγοντας την εχθροπάθεια και τον ανορθολογισμό. Άλλοι πάλι αρνούνται πεισματικά την αγχογόνο πραγματικότητα μέσω της ψυχικής άμυνας της «άρνησης» και «προβολής» της σε σκοτεινές δυνάμεις που επιβουλεύονται τη ζωή του.

Είναι αναγκαίο και ψυχοθεραπευτικό να μπορέσουμε να μοιραστούμε τα άγχη που δημιουργεί σε όλους τους ανθρώπους, εν μέσω πανδημίας, η απώλεια ελέγχου της ζωής μας, τη δυσπιστία, τη σύγχυση. Ταυτόχρονα όμως να υπερασπιζόμαστε τον ορθολογισμό και την επιστήμη, παρότι η γνώση εμπεριέχει και αμφιβολία (αμφί-βαίνω), την οποία όμως οφείλουμε να ομολογούμε και να μάθουμε να ζούμε με αβεβαιότητες – αντίθετα με τις παρανοϊκές βεβαιότητες – που μπλοκάρουν τη ζωή. Είναι ένα μάθημα σύνεσης αυτοπεριορισμού αναγνώρισης της ευαλωτότητάς μας και αναγνώρισης συλλογικών δεσμεύσεων που προστατεύουν και εμπνέουν τη ζωή, μέσα στα πλαίσια μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Τώρα, πιο πολύ από ποτέ, έχουμε την ευκαιρία – πέρα από την «τυραννία του παρόντος» να μοιραστούμε τους στοχασμούς, τις αμφιβολίες και να ανακαλύψουμε τις κρυμμένες δυνατότητές μας, από ένα ζωντανό μέσα μας παρελθόν, που μας στηρίζει να συνεχίσουμε-ότι μας αξίζει να μην καταπέσουμε. Όπως έλεγε και ο μεγάλος τροβαδούρος μας Διονύσης Σαββόπουλος: «και τους ανήλικους παίρνουν στους ώμους ενώ και αυτοί ψάχνουν τους δρόμους, φτωχοί και αστείοι μες στην υπόγεια πίστη σε τι δε βρίσκω λόγια».

Όταν μαθαίνουμε μέσα από αυτά που μας κάνουν να υποφέρουμε, μεγαλώνουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι.

Η ψυχική κρίση που ήδη έχει αρχίσει, θα συνεχιστεί και μετά το τέλος της πανδημίας σε βιολογικό-ιατρικό επίπεδο, όπως η κρίση σε ψυχικό επίπεδο μετά από ένα μεγάλο πόλεμο. Τα δύο επόμενα χρόνια θα είναι επίσης πολύ δύσκολα, όπως προβλέπουν διεθνείς έρευνες και αυτό το βλέπουμε ήδη στη χώρα μας από την αύξηση των ψυχιατρικών διαταραχών, της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας στην κοινωνία, την εκτίναξη της χρήσης των ψυχοφαρμάκων, του αλκοόλ και των παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών.

Οι δράσεις μας λοιπόν απευθύνονται στην ευρύτερη κοινότητά μας. Εστιάζεται στη σχέση του μέσα με το έξω μας, τον Άλλο και το περιβάλλον, γιατί δεν γλιτώνεις μόνος σου αν δεν είναι καλά και ο γείτονάς σου και σ’ ένα υγιές περιβάλλον. Στο «Αργώ» αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα στις σημερινές συνθήκες να ενισχύσουμε τις παρεμβάσεις μας στην ευρύτερη κοινότητα, παρότι έχουμε επίγνωση του πόσο έχει κουραστεί πλέον ο κόσμος από τις online παρεμβάσεις.

Όπως προκύπτει από το σκεπτικό μας, οι παρεμβάσεις μας στους γονείς και στην ευρύτερη κοινότητα θα έχουν κεντρικό ρόλο στη λειτουργία μας ως κέντρο πρόληψης των εξαρτήσεων και ιδίως σ’ αυτές τις συγκυρίες της προτεραιότητας προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας και πίστης στην αξιοσύνη της ζωής. Είμαστε πάντα ανοιχτοί για συμβουλευτική της οικογένειας και βραχείες ατομικές συνεδρίες για θέματα σχολικού ή διαδικτυακού εκφοβισμού, εξαρτήσεων από ουσίες ή τον τζόγο και τον αυξανόμενο πλέον και λόγω περιστάσεων, εθισμό στο διαδίκτυο.

Όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν θα επανέλθουμε με εκδηλώσεις και ημερίδες στην κοινότητα, δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο μας να εκφράσει τις ανάγκες, τους φόβους, τα συναισθήματα που ζει και μαζί να αναζητήσουμε λύσεις συν-δημιουργώντας ένα δίκτυο εθελοντών στην κοινότητά μας για την έξοδο από την επιδημία του φόβου και υπέρ της επανοηματοδότησης της ζωής μας, με πίστη στη γονιμότητα του κόσμου.